IELTS Listening: Cẩm nang luyện thi vừa tiết kiệm thời gian vừa hiệu quả

Các kỹ năng mà IELTS Listening đánh giá

1. Vốn từ vựng tiếng Anh

   Một thí sinh có nhiều từ vựng hay không, bài thi IELTS Listening có thể đánh giá được. Chủ đề bài nghe đa dạng, sử dụng ngôn ngữ nói phong phú giọng và ngữ điệu, hình thức kết hợp giữa đối thoại và độc thoại linh hoạt bắt buộc thí sinh phải có vốn từ nhất định mới có thể theo kịp mạch nội dung trong bài nghe.

2. Khả năng phát âm

   Làm sao bài thi nghe có thể kiểm tra kỹ năng phát âm của bạn? Phát âm đúng hay sai thể hiện ở việc bạn có nghe được người bản xứ nói gì hay không. Nếu đã quen với các phát âm không chuẩn, khi nghe một phát âm đúng, bạn không nhận ra hoặc nghĩ sang từ vựng khác. Hệ quả là bạn trả lời sai các câu hỏi trong IELTS Listening.

3. Khả năng phản xạ

   Bạn chỉ có 1 lần nghe và trả lời ngay khi bạn nghe. Nếu phản xạ kém, bạn không ghi chú kịp, làm mất dấu bài nghe và hoang mang khi chuyển sang câu hỏi mới. Ngoài ra, với dạng câu hỏi đã được viết lại hoặc tóm tắt, bạn phải kịp phản xạ để tổng hợp, chọn lọc thông tin, nắm được những gì cần nhớ cho câu trả lời.

Cấu trúc bài thi IELTS Listening Test

1. Cấu trúc bài thi

   Bài thi gồm có 4 phần và 40 câu hỏi kéo dài trong 30 phút. Thí sinh sẽ nghe 4 đoạn thu âm của những người bản xứ về các chủ đề như sau:

• Phần 1: Một đoạn hội thoại giữa hai người trong ngữ cảnh cuộc sống thường ngày.

• Phần 2: Một đoạn độc thoại trong ngữ cảnh cuộc sống thường ngày, ví dụ như: một đoạn độc thoại về cơ sở vật chất ở bảo tàng, thư viện…

• Phần 3: Một đoạn hội thoại của 3 - 4 người trong ngữ cảnh học thuật ví dụ như: giáo viên hướng dẫn ở trường đại học đang thảo luận bài tập với sinh viên.

  Giám khảo sẽ dựa trên câu trả lời để đánh giá xem bạn có thể hiểu được ý chính và thông tin chi tiết, nắm được các ý kiến và thái độ của người nói, mục đích của đoạn hội thoại và cách bạn theo dõi quá trình ý tưởng được phát triển.

2. Các dạng câu hỏi có trong bài

• Câu hỏi Multiple choice: Với dạng câu hỏi này, thí sinh có 3 đáp án đề bài đưa ra nhưng chỉ có 1 đáp án đúng. Thỉnh thoảng có những câu hỏi có nhiều đáp án hơn và thí sinh phải chọn nhiều hơn 1 đáp án đúng. Lưu ý số câu đề bài yêu cầu để tránh mất điểm đáng tiếc.

• Câu hỏi Matching: Thí sinh phải nối một danh sách các thông tin từ trong đoạn hội thoại với những lựa chọn mà đề bài đưa ra. Các lựa chọn đó có thể là một số tiêu chí nhất định.

• Câu hỏi Plan, map, diagram labelling: Thí sinh phải đánh dấu bản kế hoạch (ví dụ như: của một toà nhà), bản đồ (ví dụ như: của một thị trấn) hoặc sơ đồ (ví dụ như: của một thiết bị). Thí sinh thường phải chọn đáp án đúng từ một danh sách các đáp án đề bài đưa ra.

• Câu hỏi Form, note, table, flow chart, summary: Thí sinh phải điền vào một outline của một phần hoặc toàn bộ bài nghe. Outline này sẽ tập trung vào ý tưởng/sự thật trong bài nghe, đó có thể là: 1 mẫu đơn dùng để tổng hợp các thông tin cá nhân, 1 số ghi chú dùng để tóm tắt bất cứ thông tin gì trong bài nghe, 1 bảng liệt kê dùng để tóm tắt thông tin theo một tiêu chí nhất định như thời gian, địa điểm, mức giá, 1 sơ đồ dùng để tóm tắt những quy trình có các công đoạn nhất định.

• Câu hỏi Sentence completion: Thí sinh phải đọc một số câu tóm tắt các ý chính từ toàn bộ bài nghe hoặc một phần của bài nghe. Sau đó, thí sinh điền vào chỗ trống bằng các từ hoặc chữ số được lấy trong bài nghe. Lưu ý, số chữ cho từng câu trả lời có giới hạn, từ 1 đến 3 từ, thí sinh sẽ mất điểm nếu vượt quá giới hạn này.

• Câu hỏi Short answer: Thí sinh được yêu cầu đọc 1 câu hỏi sau đó viết câu trả lời ngắn gọn có giới hạn số từ, thường là không quá 3 từ, được lấy từ đoạn hội thoại trong bài.

3. Cách tính điểm

   Thang điểm của bài thi IELTS là 9.0. Từ số câu trả lời đúng, bạn sẽ được qui đổi điểm số sang điểm 9.0. Bảng quy đổi này áp dụng cho cả 2 module IELTS Academic và General.

Các thắc mắc thường gặp cho bài thi IELTS Listening

• Tôi được nghe mấy lần?

Trong bài thi Listening IELTS, thí sinh chỉ có 1 lần nghe duy nhất. Do đó, bạn phải làm bài ngay trong lần nghe đầu tiên.

• Phần thi IELTS Listening Academic và General có khác nhau không?

Cả 2 module có cấu trúc bài thi Listening giống nhau, chỉ khác nhau ở IELTS Reading và IELTS Writing.

• Tôi có mất điểm nếu trả lời sai không?

  Bạn không bị trừ điểm nếu trả lời sai, hãy cố gắng điền hết mọi chỗ trống để tăng tỉ lệ ghi điểm của bạn.

• Các câu trả lời có xuất hiện theo thứ tự không?

  Câu trả lời thường xuất hiện theo thứ tự, tuy nhiên vị trí các thông tin có thể gần sát nhau, nếu bỏ lỡ 1 câu bạn dễ mất dấu câu tiếp theo. Tập trung lắng nghe để không phụ thuộc vào thứ tự câu trả lời.

• Tôi có thời gian để đọc câu hỏi trước khi nghe không?

  Bạn có thời gian để đọc lướt qua các câu hỏi cho đoạn hội thoại sắp tới. Câu “you will now hear questions 4-10…” trước mỗi phần giúp bạn định vị các câu hỏi cần đọc.

• Chính tả có quan trọng không?

  Nếu viết sai chính tả, bạn sẽ bị mất điểm cho câu trả lời của mình. Lưu ý viết hoa cho tên riêng, tên người, tên đường…

• Tôi phải nghe giọng nào trong bài thi IELTS Listening?

  IELTS là bài thi tiếng Anh quốc tế, bạn có thể nghe rất nhiều loại giọng trong đoạn ghi âm, Anh, Mỹ, Úc, Canada...

4 vấn đề thường gặp trong quá trình luyện tập và thi IELTS Listening

1. Thiếu từ vựng và phát âm sai

   Bạn không thể hiểu được người khác nói gì nếu bạn không biết từ vựng họ sử dụng nghĩa là gì. Trong đoạn hội thoại nói ra, nếu bạn đã không hiểu một ý, bạn dễ mất dấu vì không liên kết được ý trước và ý sau.

   Nhiều bạn viết và hiểu nghĩa của từ, nhưng vẫn gặp khó khăn khi nghe vì lý do bạn phát âm sai. Khi người đọc phát âm đúng, bạn không nhận ra được đó là từ nào, mình có biết hay không. Phát âm sai cũng dẫn đến hiểu nhầm ý đoạn hội thoại vì bạn nghe và nghĩ đến một từ khác.

2. Có từ vựng, phát âm đúng nhưng não ko bắt kịp âm

   Trong quá trình ôn luyện, bạn phát âm chuẩn, bạn thuộc làu nghĩa của mỗi từ, bạn tự tin với vốn kiến thức của mình. Tuy nhiên, khi bắt đầu bài nghe, bạn thường xuyên trả lời sai, mất dấu và không hiểu người đọc đang nói gì.

   Nguyên nhân ở đây chính là phản xạ của não. Bạn chưa nghe đủ nhiều nên não chưa nhận biết kịp bạn đang nghe gì. Phải mất một lúc để bạn liên kết giữa những gì bạn nghe và những từ vựng bạn có. Điều này vô hình chung lại làm bạn mất dấu, làm được câu này nhưng bỏ lỡ câu sau.

3. Có từ vựng, nghe tiếng Anh quen nhưng não chưa vừa nghe vừa xử lý thông tin cùng lúc được

   Ở một trình độ cao hơn, bạn đã quen với việc nghe tiếng Anh, bạn có vốn từ để điền câu trả lời ngay lập tức, tuy nhiên bạn gặp khó khăn với các dạng bài Paraphrase hoặc Summarize. Bạn không biết chọn từ nào để điền khi đề bài sử dụng những từ ngữ không chính xác như bài nghe. Vấn đề ở đây chính là não bạn chưa quen xử lý thông tin khi nghe. Bạn tiếp nhận nhưng chưa tổng hợp và tổng kết lại thành ý chính được. Bạn dễ bị mất dấu khi nội dung đề bài đã được viết lại, không giống chính xác như bài nghe.

4. Chỉ chăm luyện đề

   Bạn liên tục giải đề suốt nhiều tháng liền bất kể trình độ đang ở đâu. Bạn nghe thật nhiều, thật chăm chỉ nhưng kết quả không cải thiện nhanh và nhiều như mong đợi. Nguyên nhân nằm ở chỗ, bạn không nhận ra vấn đề của mình. Bạn không biết lý do tại sao mình nghe không giỏi, bạn không tập trung giải quyết 3 vấn đề được nhắc đến ở trên. Bạn liên tục luyện tập không có phương hướng, dẫn đến tốn kém thời gian và hao mòn ý chí bản thân.

Các bước giải quyết vấn đề và cải thiện kỹ năng IELTS Listening.

1. Tích lũy đủ vốn từ vựng cơ bản - Giải quyết vấn đề 1

a. Học từ, từ loại và cách sử dụng từ

Ngoài việc học nghĩa của từ, bạn phải nắm chắc từ loại và cách sử dụng từ, các collocation của từng từ. Hiểu bài nghe là một chuyện, bạn cần phải chọn đúng từ vựng để điền vào chỗ trống mới ghi điểm được. Bạn nên học từ vựng theo chủ đề, học theo gia đình từ và ghi chú các cách sử dụng thường gặp.

b. Học phát âm từ đơn và phát âm câu

Làm quen với từng từ đơn qua bảng phiên âm quốc tế. Khi tra từ điển, bạn có thể tìm thấy phiên âm bên cạnh từ loại. Bạn nên dùng từ điển online để nghe phát âm ngay trên website. Với các từ có 2 âm tiết trở lên, bạn phải chú ý nhấn âm đúng âm tiết. Khi đã tự tin với các từ đơn, bắt đầu học cách nối âm trong câu và nhấn trọng âm để hình thành ngữ điệu. Thông thường, các câu hỏi và câu cầu khiến sẽ lên giọng cuối câu, các tính từ thể hiện cảm xúc tích cực cũng lên giọng thể hiện sự vui mừng, ngạc nhiên. Các câu trần thuật, câu thể hiện cảm xúc tiêu cực sẽ xuống giọng, các câu mệnh lệnh có thể xuống giọng để thể hiện tính chất nghiêm trọng.

2. Nghe nhiều để não bắt kịp âm - Giải quyết vấn đề 2

   Nghe tất cả những gì có thể: nghe đề IELTS, nghe nhạc, nghe phim, nghe hài độc thoại… Hãy tận dụng mọi nguồn tài liệu nghe bạn có để luyện tập mỗi ngày. Nghe càng nhiều, não bạn càng quen với tốc độ và nhận biết nhanh hơn. Sự đa dạng về tài liệu còn giúp bạn phong phú vốn từ và quen với nhiều giọng đọc hơn.

3. Học kỹ năng paraphrase và summarize - Giải quyết vấn đề 3

   Ngoài việc nghe hiểu, bạn phải tập tóm tắt và viết lại đoạn văn để quen với vốn từ mới, linh hoạt thay đổi và áp dụng các cấu trúc, từ loại khác nhau. Đề bài ở section 3 và 4 không viết lại chính xác những gì trong đoạn hội thoại, do đó, bạn dễ bỏ lỡ câu trả lời nếu không hiểu được các ý đã paraphrase.

4. Học cải thiện từng bước, từng trình độ mà không cần luyện đề liên tục

   Level 4.5 - 5.0: Mục tiêu quan trọng nhất ở trình độ này là mở rộng từ vựng và làm quen với phát âm tiếng Anh. Mỗi khi làm bài tập, bạn nên nghe và phát âm lại từng câu. Nghe khoảng 5 lần để thuộc script, sau đó nghe lại để suy nghĩ. Từ script, bạn có thể học từ vựng và phát âm trong bài.

   Level 6.5+: Ở trình độ này bạn đã nghe quen và có vốn tiếng Anh tốt. Mục tiêu ở trình độ này là luyện kỹ năng tóm tắt và viết lại. Với mỗi bài tập, bạn nên vừa nghe vừa viết lại, nghe nhiều lần để thuộc thông tin sau đó tự tóm tắt. Đừng quên mở rộng từ vựng bằng cách học từ có trong script.

Sách luyện IELTS Listening

1. Trọn bộ Tactics for Listening Basic - Developing - Expanding

   Trình độ: 0 - 4.0+

   Bộ sách Tactics for Listening gồm 3 trình độ từ vỡ lòng đến trung cấp, thích hợp cho các bạn mới làm quen với IELTS. Nội dung sách bao gồm các bài nghe giọng Anh - Mỹ, với độ dài đa dạng có script để kiểm tra lại ở cuối sách. Mỗi quyển gồm 24 unit, xoay quanh các chủ đề quen thuộc trong cuộc sống như Name, Family, People, Transportation, Businesses… Độ khó của bài nghe tăng dần, giúp bạn cải thiện từ từ nhưng không nản chí khi luyện nghe.

2. Listening for IELTS Collins

Trình độ: 5.0 - 5.5

Sách Collins Listening for IELTS phù hợp cho những bạn đã nắm được căn bản, muốn đạt điểm số từ 6.0 cho kì thi thật. Sách bao gồm 12 unit với các bài tập được thiết kế theo cấu trúc đề thi IELTS với nội dung xoay quanh các chủ đề quen thuộc như Youth, Holidays, Education…

3. DOL Online

   Truy cập: www.dolonline.com

   Trình độ: 6.0 trở lên

   Ở trình độ này, bạn có thể bắt đầu luyện nghe các đề thi thật, với định dạng bài thi IELTS trên máy tính. Hệ thống test online của DOL English vừa giúp bạn luyện nghe, vừa bổ sung từ vựng qua ứng dụng Vocabulary Builder, cải thiện các lỗ hổng về kiến thức cũng như mở rộng chủ đề cho bạn. Những bạn có vấn đề về phát âm có thể chỉnh sửa ngay trên app với ứng dụng Pronunciation Checker. Các bộ đề thi thật còn giúp bạn cập nhật xu hướng ra đề gần đây nhất.

Các nguồn luyện IELTS Listening khác

1. Xem phim

   Ngoài những bài tập bổ sung kiến thức IELTS, bạn có thể luyện nghe bằng các hình thức giải trí khác như xem phim. Ngữ điệu của người bạn xứ, vốn từ vựng khi nói cũng như ngữ cảnh họ xây dựng giúp bạn dễ nhớ và ấn tượng với những gì bạn nghe. Một số bộ phim được cộng đồng học tiếng Anh ưa chuộng bao gồm: How I met your mother, Friends, Modern Family, Brooklyn 9-9, The Big Bang Theory… Bạn có thể xem trên Netflix hoặc một số website phim Việt Nam khác.

2. Xem Vlog

   Vlog là một nguồn thông tin thú vị giúp bạn nghe tốt hơn và trau dồi kiến thức xã hội hữu hiệu hơn. Có vô vàn chủ đề bạn có thể tìm thấy trên vlog, từ thời trang, đời sống đến phim ảnh, game online… Chỉ với một từ khoá tiếng Anh đơn giản, Youtube sẽ gợi ý cho bạn một loạt các Vlogger có lượt xem cao nhất. Đừng quên chọn các vlog có sub để theo dõi dễ hơn bạn nhé. Thời lượng của mỗi vlog cũng cực kì đa dạng, từ 1 phút như Nas Daily đến 18 phút như Bestdressed.

3. Xem diễn thuyết

   Ted-Ed là một nguồn tài liệu chính thống và truyền nhiều cảm hứng khi bạn luyện nghe. Vô vàn chủ đề, quan điểm và kinh nghiệm được chia sẻ, bạn không chỉ trau dồi thêm vốn từ mà còn làm quen với ngữ điệu và các cấu trúc câu khi nói. Các diễn giả đến từ nhiều quốc gia khác nhau cho bạn tiếp xúc với nhiều loại giọng, chuẩn bị tốt hơn cho phần nghe trong kì thi thật. Hơn thế nữa, hình thức độc thoại cũng là một trong những phần nghe xuất hiện trong phần thi IELTS Listening. Ngoài Youtube, bạn có thể tham khảo các đầu báo lớn để cập nhật các bài diễn thuyết mới nhất.